اگر از داعیه‌داران اصلاح علم اصول بپرسیم مشکل این به‌اصطلاح «ساختار» چیست؟ معمولاً چنین پاسخ خواهیم شنید: بسیاری مباحث زائد است؛ و یا جای برخی مباحث خالی است؛ و یا در برخی حوزه‌های تازه، مثل حکومت و اقتصاد، نمی‌تواند به همین شکلی که هست مورداستفاده قرار گیرد. گفتمان زیادت یا زائد بودن برخی مباحث اصول‌فقه، […]

علم خلاف را می‌توان بر چهار سطح متوالی از آگاهی فقهی اطلاق کرد: آگاهی از آراء و نظریات فقیهان در مذاهب مختلف فقهی، بدون آشنایی با ادله و بدون قدرت دفاع و موازنه. آگاهی از آراء و ادله مذاهب مختلف، بدون تسلط بر موازنه بین آن‌ها. آگاهی از آراء و ادله مذاهب مختلف و توانایی […]

در حوزه فقه‌مقارن، کتاب‌های زیادی توسّط شیعه نگاشته شده است. در زیر امّا تنها به نگاشته‌هایی پرداخته می‌شود که به مقارنه بین فقه شیعه و سنّی در تمام ابواب فقهی می‌پردازند؛ بنابراین کتاب‌هایی که تنها به برخی از ابواب فقهی پرداخته‌اند، خارج از موضوع کتابشناسی می‌باشند. الطوسی، محمد بن الحسن، کتاب الخلاف، چاپ اول، قم، […]

حجهالاسلام سید محمود مدنی بجستانی، اگرچه اصالتاً مشهدی است، امّا سابقه دو دوره نمایندگی ولی‌فقیه در حوزه کشورهای خلیج‌فارس، وی را به یکی از کارشناسان خبره این عرصه بدل کرده است. استاد پیشین سطوح عالی حوزه علمیه قم، اطلاعات جالبی از وضعیت علمی و اجتماعی کشورهای خلیج‌فارس داشت که گفت‌وگو را بیش از آنکه تصوّر می‌کردیم جذّاب نمود.

عالمان بزرگ و واقع‌گرا و روشن‌ضمیر از دیرباز توجه داشته‌اند که بحث‌ها و مناظره‌ها مقایسه‌ای در هر زمینه‌ای که باشد (فقهی، کلامی، اصولی، تفسیری و حدیثی) و جز این‌ها دارای سهم بسزایی در تقریب بین مذاهب اسلامی و نیز در رسیدن به هدف شریعت دارد. ازاین‌روی آنان در زمان‌های پیشین در جوهای سالم و آرام […]

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید منذر حکیم مدیر مرکز جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام و از پژوهشگرانی است که در دو حوزه قم و نجف به تحصیل پرداخته است. سال‌ها شاگردی در محضر آیت‌الله سیستانی و سیّد باقر صدر، او را در زمره فقهای معتقد به روش مقارن قرار داده است. او در این یادداشت به واکاوی چرائی بی‌اعتنائی به فقه مقارن به‌عنوان گفتمان غالب، در میان فقهای متأخّر می‌پردازد.

آیت‌الله سید علی میلانی، نوه مرحوم آیت‌الله‌العظمی میلانی و استاد مشهور خارج فقه و اصول حوزه علمیّه قم است. مقرّر درس‌های فقه مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی و فقه و اصول‌فقه آیۀالله العظمی وحید خراسانی را البتّه بیش از فقه و اصول، به تألیفات فراوانش در امامت و کلام می‌شناسند. تخصّص توأمان در اصول و فقه و آشنایی با مبانی شیعه و سنّی، بهانه‌ای شد تا با او در رابطه با کارکردهای روش مقارن در اصول و فقه با توجّه به مبنای آیت‌الله‌العظمی بروجردی مبنی بر در حاشیه بودن فقه شیعه نسبت به فقه اهل‌سنّت در زمان صدور روایات گفت‌وگو کنیم. عبارات او در نقد روش مقارن، گفت‌وگوی صریح و جذّابی را رقم زد.

نویسندگان تاریخ علم اصول اهل‌سنت، مدعی‌اند که کتاب‌های اصولی، به دو روش نگارش یافته و هر یک، سبک خاص خود را دارد که دیگری آن را ندارد. گروهی، به شیوه متکلمان وارد شده‌اند و شیوه آن‌ها کلامی است و دسته‌ای، به شیوه فقها وارد شده و نگارش آن‌ها، رنگ و بوی فقهی دارد. [۱] سبک […]

حجه‌الاسلام رحمانی، مدیر مرکز آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّه خراسان رضوی است. مرکزی که سال‌ها پیش اولین رشته اصول و فقه مقارن را در کشور راه‌اندازی کرده است، رشته‌ای که اکنون، سومین دوره خود را پشت سر می‌گذارد. با ایشان، از توفیقات و چالش‌های این رشته گفتیم.

مذاهب اسلامی در حالی دومین دهه از قرن بیست و یکم را با سرعت پشت سر می‌گذارند که وضعیت پیروان آنان از لحاظ همزیستی بحران های کم نظیری را شاهد است. در حالی که بالغ بر دو قرن اندیشه، اتحاد مسلمانان از عمده‌ترین جریان‌ها و نظریات در محافل اسلامی بوده است. در همین حال با […]