پرداخت‌های درون برنامه‌ای بازی‌های رایانه‌ای، در فتاوای برخی فقهای معاصر، حرام شمرده ‌شده است. حجت‌الاسلام محمد قاضی‌زاده، مسئول سابق آموزش مرکز فقهی ائمه اطهار اما آن را حرام نمی‌داند. دانش‌آموخته درس آیات تبریزی و روحانی، صرف هزینه برای بازی‌های رایانه‌ای را از طریق پرداخت درون برنامه‌ای همانند صرف هزینه برای انجام بازی‌های فیزیکی بلااشکال می‌داند.

تولید بازی‌های آموزشی در دنیا، سابقه زیادی دارد اما این صنعت در ایران نوپاست. در این میان، در حوزه معارف مذهبی، می‌توان از طریق طراحی بازی‌های رایانه‌ای آموزشی، احکام و اعتقادات را به کودکان و نوجوانان آموزش داد. در این رابطه با سید محسن میرمرشدی، طلبه درس خارج ، مهندس، گرافیست و طراح بازی‌های رایانه‌ای گفت‌وگو کردیم. موضوع گفت‌وگو با او، بررسی بازی‌های آموزش احکام بود اما بحث به بررسی کلی بازی‌های رایانه‌ای آموزشی کشید. او معتقد است تا زمانی که نهادهای دینی ما مشکل خود را با فضای مجازی و بازی حل نکنند، در حیطه بازی احکام و یا بازی‌های مذهبی پیشرفت نخواهیم کرد.

مرتضی وصالی ناصح، عضو گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، در «اولین کنفرانس ملی بازی‌های رایانه‌ای؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» که در بهمن ماه ۱۳۹۴ و به میزبانی دانشگاه اصفهان برگزار شد، مقاله‌ای تحت عنوان «ابعاد فقهی و حقوقی بازی‌های مجازی» ارائه داد. در زیر، بخش‌هایی از این مقاله که به بررسی ابعاد فقهی و حقوقی بازی‌های مجازی به صورت کلی می‌پردازد، می‌آید.

«بازی» به خودیِ خود یک عنوان شناخته‌شده فقهی نیست، بلکه یک عنوان عرفی با معنای موسَّع است، به نحوی که حل معما، سرگرمی‌ها، مسابقات، انواع ورزش‌ها، ویدیوگیم‌ها و... را به یکسان «بازی» می‌خوانند.

رویکرد معصومان نسبت به بازی و تفریح، مسئله کمتر کارشده‌ای است، چه رسد به رویکرد ایشان نسبت به بازی‌های بزرگ‌سالان. حجت‌الاسلام ناصرالدین انصاری قمی اما با قرار دادن تبحرش در حدیث در کنار تسلطش بر وقایع تاریخی، مطالب جالب و کمتر شنیده‌شده‌ای را دراین‌باره بیان می‌کند. استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، از معدود تاریخ‌پژوهانی است که به این وجوه ناشناخته زندگی معصومان می‌پردازد، امری که گفت‌وگو با او را همواره لذت‌بخش می‌سازد.

در نگاه اول، شاید این‌گونه به نظر بیاید که ائمه معصومان به جهت جایگاه خاصی که در جامعه داشتند، هیچ‌گاه به مقوله بازی نمی‌پرداختند. حجت‌الاسلام ناصرالدین انصاری قمی، حدیث‌پژوه و مؤلف تاریخ، اعتقاد دیگری دارد. استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، در این یادداشت شفاهی، به ذکر وقایع مختلفی از بازی‌های معصومان با کودکان و بازی‌هایی که خود ایشان در کودکی انجام می‌دادند، می‌پردازد. مطالعه این نوشتار، انسان را با وجوه کمتر شناخته‌شده‌ای از زندگی معصومان و توجه ایشان به بازی‌های کودکان و انتقال مفاهیم تربیتی از این طریق، آشنا می‌سازد.

ورود بازی "کلش آو کلنز" به عرصه بازی‌های رایانه‌ای، از ابتدا با جنجال همراه بود؛ چه از جهت رشد سریع این بازی و محبوبیت فزاینده آن در میان کاربران و چه از جهت نظرات فقهی مختلفی که در رابطه با اصل بازی و مسئله‌ای به نام «خرید و فروش اکانت» داده می‌شد. در زیر، به نظرات مراجع تقلید در رابطه با اصل استفاده از این بازی و هم‌چنین حکم خریدوفروش اکانت اشاره می‌شود.

حجت‌الاسلام سید محمدصادق علم‌الهدی، در عین اشتغال به تدریس دروس سنتی حوزوی در سطح عالی و خارج، سعی دارد تا به مباحث کمتر کارشده در فقه شیعی نیز بپردازد. با توجه به نوپدید بودن زوایای فقهی بازی‌های رایانه‌ای، با این عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از مصداق بودن این بازی‌ها برای عناوین لعب، لغو و لهو پرسیدیم. رئیس هیئت‌علمی مدارس آیت‌الله لنگرودی معتقد است تشخیص ملاک حسن و قبح بازی‌ها، به‌عهده عقلاست نه فقه. به باور وی، این رویکرد که تبیین همه‌چیزی را از فقه انتظار داشته باشیم، نوعی اخباری‌گری است.

حجت‌الاسلام حبیب داستانی بنیسی، پیش از ورود به حوزه علمیه، تلاش فراوانی برای یادگیری دانش‌های رایانه‌ای از قبیل برنامه‌نویسی انجام داد. او پس از ورود به حوزه، هم‌زمان با تحصیل، با همراهی دوستانش، شرکت رسانه‌گستر بنیسی را بنیان نهاد که ده سال بعد به ثبت رسمی رسید. در طول این سال‌ها، این شرکت با تولید ده‌ها بازی رایانه‌ای و کسب جوایز مختلف از جشنواره‌های حوزوی و رایانه‌ای، به موفقیت‌های فراوانی دست‌ یافته است. این دانش‌پژوه ۳۴ ساله دوره خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، معتقد است شرکت او رسمی‌ترین مجموعه تولید بازی‌های دیجیتالی ارزشی در کشور و حتی در جهان است. با او در رابطه با فعالیت‌های مؤسسه رسانه‌گستر بنیسی و برنامه‌هایش برای آینده به گفت‌وشنود پرداختیم.

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، نویسنده و استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در ضمن تدریس خارج مکاسب محرمه در سال تحصیلی ۹۴-۹۵، وقتی به بحث قمار رسیدند، به مناسبت این بحث، از برخی مصادیق آن نیز سخن گفتند که یکی از آن‌ها، بازی کلش آو کلنز بود. مطالب ایشان راجع به این بازی، بسیار مفصل بود که در زیر، خلاصه‌ای از آن می‌آید.