عنوان «لهو» از عناوین سهل و ممتنع فقه شیعی است. در ابتدا به نظر می‌رسد مفهوم آن روشن است، لکن تاکنون تحقیقات زیادی در رابطه با آن صورت نگرفته است. این در حالی است که در ابواب فقهی، بسیاری از مصادیق آن ذکر می‌شود. به جهت استفاده از این عنوان در حکم حرمت برخی بازی‌های رایانه‌ای، بررسی فقهی این عنوان را با حجت‌الاسلام خادمی کوشا، مدیر گروه دانش‌های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در میان گذاشتیم. به عقیده وی، این عقیده که هر چیز نامطلوبی لهو است، نادرست است. تفسیر وی از لهو، تفسیر خاص و جدیدی است که تاکنون کمتر به بحث گذاشته است.

حجت‌الاسلام سید محمدصادق علم‌الهدی، در عین اشتغال به تدریس دروس سنتی حوزوی در سطح عالی و خارج، سعی دارد تا به مباحث کمتر کارشده در فقه شیعی نیز بپردازد. با توجه به نوپدید بودن زوایای فقهی بازی‌های رایانه‌ای، با این عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از مصداق بودن این بازی‌ها برای عناوین لعب، لغو و لهو پرسیدیم. رئیس هیئت‌علمی مدارس آیت‌الله لنگرودی معتقد است تشخیص ملاک حسن و قبح بازی‌ها، به‌عهده عقلاست نه فقه. به باور وی، این رویکرد که تبیین همه‌چیزی را از فقه انتظار داشته باشیم، نوعی اخباری‌گری است.

یکی از اهداف تشکیل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، شناخت و جلوگیری از آسیب‌های تربیتی و اجتماعی بازی‌های رایانه‌ای است. به این بهانه، با مهندس هادی اسکندری، مدیر فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای گفت‌وگو کردیم. او در این گفت‌وگو، از کارکردها و آسیب‌های تربیتی بازی‌های رایانه‌ای و تلاش‌ها و ناکامی‌های بنیاد در این رابطه سخن گفت. به باور وی، فعالان فرهنگی نسبت به بازی‌های رایانه‌ای بی‌توجه‌اند. او معتقد است بازی‌های رایانه‌ای اگر منجر به اعتیاد نشوند، هیچ آسیب خاصی ندارند.

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، نویسنده و استاد مطرح درس خارج فقه حوزه علمیه قم، در مقاله‌ای که در شماره ۸۲ مجله فقه اهل‌بیت منتشر شده است، به بررسی مفهومی و فقهی «لهو» از دیدگاه اسلام پرداخته است. خلاصه‌ای از این مقاله، در زیر می‌آید.

دکتر بهروز مینایی، عضو هیئت‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و مدیرعامل سابق این مرکز است. او با سال‌ها حضور در عرصه بازی‌های رایانه‌ای و فضای مجازی، از کارکشته‌های این عرصه به شمار می‌آید. با او راجع به کارکردهای اقتصادی بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان یکی از صنایع پیشروِ اقتصاد جهان به گفت‌وشنود پرداختیم. او دلیل عدم نقش‌آفرینی جدی شرکت‌های ایرانی را در این عرصه، عدم تفکر و انگیزه می‌داند.

با اینکه چند دهه از حضور بازی‌های رایانه‌ای در زندگی اجتماعی انسان‌ها می‌گذرد، لکن با این وصف، باز هم از منظر فقهی در زمره مسائل مستحدث به شمار می‌رود. این مستحدث بودن، هم از روی توسعه روزافزون این بازی‌ها و درگیر کردن هرچه بیشتر افراد جامعه ـ اعم از خردسال و بزرگسال ـ به خود است و هم به خاطر عدم بررسی فقهی جدی زوایای مختلف این بازی‌ها از سوی فقه‌پژوهان است.

حجت‌الاسلام دکتر سید محمدعلی ایازی، استاد حوزه و دانشگاه، علاوه بر تبحر در علوم قرآنی، از فقه‌پژوهان نواندیش نیز به شمار می‌آید. با او که رساله‌ای در رابطه با حکم فقهی استفاده از کتب ضاله نگاشته است، درباره امکان تنقیح مناط از حکم حرمت کتب ضاله برای استدلال بر حرمت استفاده از بازی‌های آسیب‌زا گفت‌وگو کردیم. او تأکید داشت که کتب ضاله، همیشه و برای همگان حرام نیست. از طرفی، برای جلوگیری از ضلالت مردم، امروزه دیگر روش‌های سلبی و حاکمیتی جوابگو نیست.

تصور عمومی بسیاری از اهالی فرهنگ، آسیب‌زا بودن تمام یا حداقل بخشی از بازی‌های رایانه‌ای برای کاربران است. درستی یا نادرستی این تصور، در خلال مطالب این مجله مورد بحث قرار می‌گیرد. موضوع مهم این است که برفرض ضرررسان بودن یک بازی رایانه‌ای، آیا قاعده لاضرر شامل آن شده و آثار ترتب آن، مانند بطلان خرید و فروش و... واقع می‌شود یا خیر؟ حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، علاوه بر مدیریت مؤسسه اسراء، از اساتید فقه حوزه علمیه قم است. با او در این رابطه هم‌سخن شدیم. او تأکید داشت که در موضوعاتی همچون بازی‌های رایانه‌ای، تنها باید به‌صورت علمی و بر اساس فقه جواهری سخن گفت.

شاید بتوان گفت بازی‌های رایانه‌ای و استفاده از آن‌ها، در میان اقشار مذهبی، عموماً منفور بوده و استفاده از آن‌ها، تضییع عمر شمرده می‌شود. استاد جعفر نجفی بستان اما نظر دیگری دارد. شاگرد آیات عظام میرزا هاشم آملی، سید محمد روحانی، وحید خراسانی، آقا تقی قمی، میرزا جواد تبریزی و سید کاظم حائری، انجام بازی‌های رایانه‌ای را مترادف با اسراف نمی‌داند. به باور این استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، ملاک صدق اسراف، عقلایی نبودن و غیرمتعارف بودن مصرف است، نه چیزی دیگر. مطالب وی در این موضوعِ کمتر پرداخته‌شده فقه، خواندنی است.