استعمار غرب، مانع پیشرفت مسلمانان شد

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

ناصرالدین انصاری قمی، علاوه بر تدریس سطوح عالی در حوزه علمیه قم، از متخصصین عرصه تاریخ اسلامی نیز به شمار می‌آید. وی تاکنون چند کتاب و مقاله در همین زمینه منتشر کرده است. از وی، در مورد میزان تأثیرگذاری فقه اسلامی در دوران پیشرفت علمی مسلمانان پرسیدیم. او نیز در رابطه با دلایل اوج و فرود علمی مسلمانان و رابطه بین فقه و صنعت، نکات جالبی را بیان کرد که گفتگو با وی را خواندنی نمود.

توضیحات بیشتر »

فقها عصر پیشرفت، توهم «همه‌چیزدانی» نداشتند!

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

عبدالرحیم گواهی عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این مرکز است. با او در مورد میزان تأثیرگذاری فقه در دوران پیشرفت مسلمانان گفتگو کردیم. او معتقد بود: فقه در دوران پیشرفت مسلمانان، تمامیت‌خواه نبود، بنابراین برای پیشرفت باید تمامیت‌خواهی را کنار گذاشت. او همچنین کارکرد حوزه‌های علمیه را منحصر در فقه و حتی علوم انسانی نمی‌داند. صراحت لهجه دکتر، گفتگو با وی را بیش ازآنچه تصور می‌کردیم، جذاب کرد.

توضیحات بیشتر »

فقه تمدنی، نیازمند روش جدیدی در اجتهاد نیست

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

محمدعلی خادمی کوشا، مدیر گروه «دانش‌های وابسته به فقه» در پژوهشکده فقه و حقوقِ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است. این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم تا به حال، موفق به نگارش ده‌ها مقاله و کتاب پژوهشی شده است. او پیش از این، عضو هیئت‌علمی گروه فقه و اصول پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی بود و چند سالی ست که به پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ منتقل شده است. با این استاد حوزه و دانشگاه، از تفاوت‌های فقه حکومتی و فقه تمدنی و رابطه بین این دو سخن گفتیم. تفاوت‌های این دو مفهوم و دو عرصه نوپدید، برای بسیاری مجهول و نامشخص است، اما در این گفتگو، بخش‌هایی از این تفاوت روشن می‌شود.

توضیحات بیشتر »

پیشرفت‌های مسلمانان پس از قرن هفتم، متوقف شد

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

بحث از تمدن، در وهله اوّل، مستلزم شناخت تاریخ تمدن اسلامی است. با محمد غفوری، مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه علوم و اندیشه، در رابطه با تاریخ تمدن اسلامی و ادواری که بر تمدن اسلامی گذشته است، گفتگو کردیم. به باور وی، تمدن امری قهری و ناخودآگاه است که از تفکر و اندیشه برمی‌خیزد، بنابراین شناخت تمدن اسلامی نیز مرهون بررسی اندیشه اسلامی است.

توضیحات بیشتر »

فقه تمدنی، بزرگ‌ترین ظرفیت تقریب مذاهب

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

احمد مبلغی، استاد حوزه و دانشگاه و مسئول مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در این گفتگو از جایگاه فقه تمدنی در تقریب مذاهب سخن گفته است. به باور رئیس پیشین دانشگاه مذاهب، فقه تمدنی، مهم‌ترین ظرفیت را در تقریب بین مذاهب دارد. عضو مجلس خبرگان رهبری معتقد است: هنوز به فقه تمدنی و جایگاه آن در تقریب، آن‌چنان‌که شایسته است، پرداخته نشده است.

توضیحات بیشتر »

اعتقاد به انسداد، تمدن ساز نیست

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

بنا بر نظریه انسداد که راه فهم مطالب دین را مسدود می‌انگارد، آیا می‌توان بایسته‌های «تمدن اسلامی» را به دست آورد؟ به دیگر سخن، وقتی راه کشف منویات شارع مسدود است، چگونه می‌توان پی برد که آیا اساساً به دنبال تأسیس تمدن اسلامی بوده است یا نه؟ و اگر بوده، شاخصه و مختصات این تمدن چیست؟ این‌ها نکاتی بود که با آیت‌الله گرامی، از اساتید قدیمی و برجسته خارج فقه و اصول این حوزه، در میان گذاشتیم.

توضیحات بیشتر »

داعش، زائیده تفکر جابری است

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

در رابطه با نگاه خاص جابری به خصوصیات جهان اسلام و الزامات تمدّن اسلامی، مقالات زیادی در نقد یا تأیید نگاشته شده است. یکی از این مقالات، مقاله‌ای است که محمود جنیدی جعفری، به نام «بررسی و نقد دیدگاه محمد عابد جابری درباره تشیع» نگاشته است. با وی در رابطه با نگاه جابری به مقوله تمدن اسلامی گفتگو کردیم.

توضیحات بیشتر »

سه دیدگاه در نسبت فقه و تمدن

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

عباسعلی مشکانی سبزواری، از پژوهشگران حوزه علمیه قم، در مقاله‌ای در شماره ۷۲ مجله فقه، به واکاوی نسبت فقه و تمدن می‌پردازد. در زیر، برشی از این مقاله ذکر می‌گردد. اصل این مقاله که با راهنمایی حجه‌الاسلام محسن الویری نگاشته شده، در شماره سوم فصلنامه پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (تابستان ۱۳۹۰) منتشر گردیده است.

توضیحات بیشتر »

فقه فعلی، نه حکومتی است و نه تمدنی!

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

معنا و گستره فقه تمدنی به عنوانی اصطلاحی نوپدید، هنوز در میان متفکرین اسلامی، به‌روشنی تبیین نشده است. یکی از نکات ابهام در مفهوم این واژه، تفاوت آن با فقه حکومتی و نسبتش با این فقه است. دراین‌باره، با سید صادق علم‌الهدی، استاد سطوح عالی خارج حوزه علمیه قم گفتگو کردیم. عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین، فاصله فقه موجود تا فقه تمدنی را همانند فاصله فقه ظاهری با فقه واقعی می‌داند. به باور مدیر مدارس آیت‌الله لنگرودی، فقه کنونی بیشتر به آخرت مردم توجه کرده و به دنیایشان کمتر پرداخته است، بنابراین نمی‌توان از آن، انتظار تمدن‌سازی داشت.

توضیحات بیشتر »

اندیشه تمدنی، صرفاً با کار علمی نهادینه نمی‌شود

منتشر شده در مجله : فقه و تمدن

مدیریت پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان، ابتدای سال ۱۳۹۵، با اخذ مجوز رسمی از وزارت علوم، به پژوهشکده اسلام تمدّنی، ارتقا یافت و به یکی از معدود مراکزی تبدیل شد که تخصّصا به مباحث علمی حول محور «اسلامی تمدّنی» می‌پردازد. با سید علیرضا واسعی، مدیر پژوهشکده و پژوهشگر قدیمی علوم اسلامی، از توفیقات و کاستی‌های پژوهشکده و برنامه‌های آن برای آینده سخن گفتیم.

توضیحات بیشتر »