همه‌چیز درباره «پوکمون گو» (Pokémon Go)

«پوکِمون گو» یا پوکی‌مان گو (انگلیسی: Pokémon Go) یک بازی ویدئویی در سبک واقعیت افزوده است که توسط شرکت آمریکایی نیانتیک (به انگلیسی: Niantic) و در سال ۲۰۱۶ و در پلتفرم‌های آی‌اواس و اندروید منتشر شده است. شرکت نیانتیک این بازی را با همکاری شرکت شناخته‌شده نینتندو (به انگلیسی: Nintendo) ژاپن طراحی کرده است. پوکمون گو، یک بازی رایگان است که البته برای پیشرفت سریع‌تر در مراحل مختلف بازی می‌توان پول پرداخت کرد. این بازی ۶ ژوئیه ۲۰۱۶ (چهارشنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۵) روانه بازار شد و از همان اولین هفته عرضه به بازار، توانست محبوبیت بسیار بالایی به دست آورد.

پیشینه

سازندگان بازی‌های پوکمون، کار خود را ۲۰ سال پیش روی کنسول دستی گیم شروع کردند. ایده اصلی این بازی از کودکیِ کارگردان این سری یعنی ساتوشی تاجیری که علاقه خاصی به جمع‌کردن حشرات داشت، گرفته شده است. در این بازی‌ها، هیولاهایی به اسم پوکمون نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

سازندگان این بازی، به مناسبت بیستمین سالگرد انتشار بازی‌های پوکمون، بازی جدیدی به نام «پوکمون گو» را برای گوشی‌های تلفن همراه طراحی کردند.

استقبال مردم

این بازی از همان ابتدا با استقبال فراوانی مواجه شد و توانست رکورد سریع‌ترین آمار دانلود را در گوگل پلی کسب کند و در مدت کوتاهی ۱۰ میلیون بار از گوگل پلی و ۷/۵ میلیون بار از اپ‌استور دانلود شود و به رقیبی جدی برای بازی کلش آو کلنز که مدت‌ها در صدر بود، تبدیل شود. همین امر سبب شد تا شرکت سازنده، نشر جهانی بازی را به دلیل پر شدن سرورها به تعویق بیندازد. ولی این بازی به‌سرعت در بسیاری از کشورها وارد بازار شد و اختلال جدی در سرورها مشاهده نگردید.

میزان دانلود این اپلیکیشن به نحوی چشمگیری ادامه پیدا کرد و تقریباً تمام رکوردهای پیش از خود را شکست. بازی پوکمون‌ گو از نظر تعداد کاربران فعال در یک نرم‌افزار اندرویدی، در مقام پنجم و حتی بالاتر از نت‌فلیکس و توئیتر قرار گرفت. پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای این بازی در عرض دو هفته، بیش از ۱۴ میلیون دلار درآمد برای عرضه‌کنندگانش به همراه داشت. بازی پوکمون گو تا اواخر تیر ۱۳۹۵ در ایالات‌متحده آمریکا، نیوزلند، آلمان و بریتانیا در دسترس کاربران قرار گرفت که بر اساس آخرین آمار سوروی مانکی (به انگلیسی: Surveymonkey) تا آن زمان، حدود ۱۲ میلیون کاربر آمریکایی به جستجوی هیولاهای پوکمون مشغول شدند و شمار کاربران این بازی در این چهار کشور به بیش از ۳۰ میلیون کاربر فعال رسید و فقط در گوگل پلی بیش از ۳۰ میلیون بار دانلود شد.

دکتر دیمیتریوس تسیوریکوس، روان‌شناس حوزه تجارت و مصرف در یونیورسیتی کالج لندن می‌گوید که استفاده از واقعیت افزوده در این بازی، باعث شده تا بسیاری از مردم جذب آن شوند.

او می‌گوید: «با واقعیت افزوده، شما در واقع با بازیکنان دیگر به‌طور واقعی روبه‌رو می‌شوید؛ بنابراین شما باید شخصیت و ویژگی‌های جدیدی در خودتان ایجاد کنید که می‌خواهید در ظاهر شما نمایان شود؛ بنابراین شاید این رویکرد جدید، تهدیدی برای افرادی شود که کاراکترهای دیگری در شبکه‌های اجتماعی از خود نشان داده‌اند.»

امتیازات این بازی

آن چیزی که در غرب ترویج می‌شود، معنویت نیست و خانواده در غرب تضعیف و تک‌فرزندی شده است. شرایط زندگی در غرب و ماشینی شدن زندگی انسان، باعث شده وی به دنبال برگشت به فطرت خود باشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد این نوع بازی‌ها به دنبال آن هستند که گوشه‌ای از ارتباطات اجتماعی گذشته انسان را برگردانند.

در جوامع غربی گسل‌های اجتماعی زیادی وجود دارد و این فناوری‌ها به دنبال پر کردن این گسل‌ها هستند. اینکه این انسان تنهای غربی، چطور می‌تواند تنهایی خود را درمان کرده و به سمت اجتماع برود، یک سؤال مهم است. غرب می‌خواهد افراد را از حالت انزوا خارج کرده و ضعف‌های فضای مجازی را جبران کند. انسان‌ها در فضای مجازی به قول مارکوزه؛ درگیر انسانی تک ساحتی هستند، آن‌ها می‌خواهند با بازی‌هایی مانند پوکمون گو، ضعف‌های فضای مجازی را با خارج کردن انسان از انزوا جبران کنند اما واقعیت‌های اجتماع فعلی ما چیزی دیگری است. ما در فضای واقعی، کنش اجتماعی داریم که در غرب وجود ندارد. مراسم‌ محرم و صفر ما نمونه‌ای از این کنش‌هاست و ما باید به سمت تقویت این کنش‌ها حرکت کنیم.

چیزی که باعث تفاوت عمده پوکمون گو با بازی‌های گذشته می‌شود، این است که این بازی دیگر کنش اجتماعی مجازی نیست. کنش در این بازی تبدیل به واقعیت شده است و کاربران باید به کف خیابان یا محیط‌های باز برای پیدا کردن پوکمون و شکار آن وارد شوند. فیلم‌های گرفته‌شده از بازی پوکمون گو در نیویورک نشان می‌دهد، جمعیت زیادی به دنبال پوکمون های ثابت و متحرک هستند؛ پس کنش اجتماعی واقعی شده است.

می‌خواهم به این سؤال نشست پاسخ دهم که بازی پوکمن گو با واقعیت یا در واقعیت است؟ این بازی کنش جمعی را کف خیابان آورده است. سه چهار نفر برای پیدا کردن پوکمون گو به یک محل می‌رسند، با هم رقابت می‌کنند و آنکه سرعت عمل بیشتری داشته باشد، پوکمون گوها را بیشتر شکار می‌کند و از این لحاظ بازی در واقعیت است. از طرف دیگر، چون این بازی به دنبال این است که واقعیت را به‌طور غیرطبیعی برای کاربر ایجاد کند، بازی با واقعیت است؛ زیرا هیچ بازی نمی‌تواند انسان دورشده از واقعیت را به اصل خود برگرداند. هیچ تبلتی جای خالی برادر و خواهر را در خانه پر نمی‌سازد. مسئله این است که انسان دارد خود را با فضای مجازی فریب می‌دهد.

پوکمون گو به دنبال یاددادن مسئولیت اجتماعی به انسان غربی است. مسئولیت اجتماعی در ذات هر انسانی است، همان‌گونه که پدر نسبت به فرزند مسئولیت دارد، او را پرورش می‌دهد و قوی می‌سازد. در بازی پوکمن گو نیز باید تخم‌مرغ را بخری و آن‌ را قوی سازی. این شاید نوعی یاد دادن مسئولیت اجتماعی به جوان غربی است. بعد از آن است که می‌توانی تیم تشکیل بدهی. فرد در این بازی کارهایی می‌کند اما نمی‌داند در چه پازلی است. پوکمن گو به‌نوعی به دنبال پر کردن ترکیب چند خلأ اجتماعی در غرب است.

تهدیدات امنیتی‌

هنگام انتشار این بازی کشورهای مختلف، تدابیر امنیتی را برای این بازی در نظر گرفتند به‌عنوان‌مثال:

اسرائیل

ارتش اسرائیل، به دلایل امنیتی، استفاده از این بازی را در تمام مراکز نظامی خود ممنوع اعلام کرده است.

چین

چین اعلام کرده است که نگران جاسوسی از اطلاعات شخصی کاربران و مراکز حساس نظامی و امنیتی کشور توسط این بازی است. در چین، خدمات گوگل توسط یک فایروال بزرگ فیلتر شده و ممنوع است اما بازیکنان چینی شناسه برنامه استرالیا را خریداری و استفاده می‌کنند.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که به عقیده چینی‌ها، این بازی ابزاری بالقوه برای «جاسوسی ایالات‌متحده و ژاپن از مراکز سر‌ی چین» است. بدین‌صورت که نینتندو می‌تواند پوکمون‌های کمیاب را در قسمت‌هایی از نقشه پراکنده سازد و اگر بازیکنان نتوانند آن‌ها را به دست آورند، مشخص می‌شود که دسترسی به منطقه فوق ممنوع بوده و به‌احتمال‌ زیاد، آن قسمت از نقشه یک مرکز نظامی یا حساس خواهد بود.

کره جنوبی

در کره جنوبی، بازی هنوز منتشر نشده است و محدودیت‌های عمده در استفاده از داده‌های نقشه‌برداری آنلاین وجود دارد. با این‌ حال، با توجه به اخبار قطعی، یک منطقه کوچک در اطراف سوکچو در بخش شمال شرقی این کشور، بخشی از منطقه نقشه‌برداری نیانتیک کره شمالی در نظر گرفته‌شده و در آن منطقه بازی به‌طور کامل قابل‌اجرا است. بسیاری از مردم کره برای بازی به این منطقه رفته‌اند.

روسیه

در روسیه یک وبلاگ‌نویس جوان روس به دلیل بازی پوکمون‌ گو در داخل کلیسا، به سه سال و نیم زندان تعلیقی محکوم شد. دادگاهی در شهر یکاترینبورگ، روسلان سوکولوسکی را به اتهام اهانت به دین‌باوران و نفرت پراکنی مجرم شناخته است. این وبلاگ‌نویس، ویدیویی از خود را در حال بازی پوکمون در سال ۲۰۱۶ در یک کلیسای ارتودوکس روسیه منتشر کرده بود و کوتاه زمانی پس از انتشار این ویدئو بازداشت شد.

ایران

در ایران، حسن کریمی قدوسی، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، از نامه‌نگاری رسمی با شرکت سازنده بازی پوکمون گو خبر داده و گفت: «درباره بازی پوکمون گو، ما یک مکاتبه ایمیلی با سازندگان این بازی داشته‌ایم با این مضمون که اگر قرار است این بازی در ایران توزیع و عرضه شود، حتماً باید از فیلتر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بگذرد و هماهنگی‌های لازم در این زمینه صورت گرفته باشد و در غیر این صورت ناگزیر از فیلتر و جلوگیری از عرضه بازی هستیم.» به گفته کریمی قدوسی برای عرضه این بازی در ایران دو شرط وجود دارد: «قرار گرفتن سرور اصلی بازی در ایران و مشخص شدن نقاط تفریحی و مقاصد هدف‌گذاری شده در سراسر کشور برای تگ شدن در این بازی با هماهنگی و همکاری بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای». او همچنین افزود: نقاطی مانند مراکز نظامی و امنیتی نباید برای بازی معین شوند؛ چون از لحاظ موازین و قوانین کشور حضور کاربر در این مکان‌ها ممنوع است.

معاون نظارت و ارزشیابی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، با اعلام اینکه بازی پوکمون گو بدون هماهنگی با این بنیاد فیلتر شده است، گفت: «این بازی توسط بنیاد فیلتر نشده است.» او بازی پوکمون گو را مجاز دانسته و آن را فاقد محتوایی خواند که باعث ممنوعیت آن شود اما گفت که نهادهای امنیتی باید مجوز نهایی این بازی را صادر کنند. با این حال، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گفت که بنیاد بازی‌های رایانه‌ای ممکن است از همه ابعاد به این بازی نگاه نکرده باشد و بازی موبایل «پوکمون گو» بدون هیچ رأی مخالفی در این کارگروه فیلتر شده است.

در کنار این «ممنوعیت‌ها»، دانشگاه الازهر هم به جمع معترضان پیوسته و این بازی را به «مستی» تشبیه کرده است! یکی از معاونان موسسه الازهر در مصر که علاقه‌ای به «پیکاچو» هیولای زرد کوچک پوکمون ندارد، فتوایی درباره این بازی موبایلی صادر کرده و گفته است: «این بازی، آدم‌ها را شبیه انسان‌های مستی می‌کند که در خیابان‌ها راه می‌روند و به صفحه موبایلی خیره شده‌اند که آن‌ها را به سمت هیولاهای خیالی هدایت می‌کند». او می‌گوید که این بازی زندگی و کار مردم را مختل کرده است.

در عربستان سعودی هم فتوایی درباره منع بازی پوکمون داده‌ شده بود؛ چراکه عقیده داشتند ژاپنی‌ها این بازی را تولید کرده‌اند تا ذهن کودکان را منحرف کنند و این بازی را قماربازی نامیده بود.

فارغ از صحت و اعتبار این اعتراضات، واقعیت‌هایی درباره بازی «پوکمون گو» وجود دارد که نمی‌توان در ارزیابی میزان نفوذ و سیطره این بازی بر کاربرانش آن‌ها را نادیده گرفت. در مسیر نصب بازی در تلفن همراه، شما اجازه دسترسی به جی‌میل، دوربین و اطلاعات ثبت‌شده در جی‌پی‌اس تلفن همراه هوشمند خود را به شرکت سازنده بازی می‌دهید. این الزاماً به معنای تلاش طراحان بازی برای جاسوسی و نفوذ نیست اما این سطح از دسترسی قطعاً بی‌ارتباط با میزان امنیت اطلاعات فردی و خصوصی شما در بلندمدت نخواهد بود!

نحوه بازی

این بازی، از اطلاعات منطقه جغرافیایی که در آن قرار دارید و قابلیت‌های دوربین تلفن همراهتان استفاده می‌کند تا موجوداتی را که «پوکمون» نامیده می‌شوند، روی صفحه‌نمایش گوشی تلفن همراهتان خلق کند. به‌این‌ترتیب مکان جغرافیایی که در آن هستید، تبدیل به مکان بازی و رقابت پوکمون‌ها می‌شود.

هدف در این بازی این است که تا حد امکان پوکمون‌های بیشتری را جمع کرده و سپس قدرتشان را افزایش دهیم. برای پیدا کردن و شکار پوکمون‌های پنهان‌شده، باید دوربین گوشی تلفن را فعال کنید، در دنیای واقعی بگردید و همان‌طور که راه می‌روید، برای پوکمون‌ها، گوی یا پوک بال (poke ball) بفرستید.

برای «شکار» پوکمون‌ها که در محیط اطراف کاربر پنهان‌ شده‌اند، کاربر مجبور است که دوربین گوشی موبایل خود را فعال کند و در محیط اطراف خود راه برود و پس از پیدا کردن یک پوکمون، گوی مخصوص بازی را به سمت آن پرتاب کند. نوع دیگر اماکن ثابت در این بازی، جیم (Gym) ها هستند. در واقع، جیم یک مکان حقیقی است که افراد در آنجا جمع شده و مبارزه می‌کنند تا منطقه را تحت کنترل خود بگیرند.

تأثیر اقتصادی

از آن‌جایی‌ که این بازی بر اساس موقعیت‌های جغرافیای حقیقی طراحی‌شده، روش‌های متعددی وجود دارد که علاقه‌مندان پوکمون به مشتری بالقوه مراکز کسب‌وکار تبدیل شوند. در این بازی دو نوع مکان ثابت وجود دارد: پوک‌استاپ‌ها (Poke Stop) که معمولاً جاذبه‌ها گردشگری یا اماکن تجاری شهر هستند. این نکته حائز اهمیت است که اگر پوک‌استاپ‌ها خود مکان تجاری نباشند، حتماً در نزدیکی آن‌ها یک مغازه یا محل کسب‌وکار وجود دارد که می‌تواند پوکمون بازها را به خود جلب کند و همچنین جیم‌ها (Gym) که در واقع یک مکان حقیقی هستند که افراد در آنجا جمع شده و مبارزه می‌کنند تا منطقه را تحت کنترل خود بگیرند. هر دو نوع مکان به‌طور منظم و حتی روزانه چندین بار افراد را در یک منطقه مشترک گرد هم می‌آورد و همین نکته می‌تواند به کسب‌وکارهایی که در آن مناطق واقع هستند، رونق ببخشد.

کارشناسان برآورد کرده‌اند که این بازی ظرف یک یا دو سال آینده نزدیک به ۳ میلیارد دلار سودآوری خواهد داشت. همچنین کاربران به‌جای صرف زمان در اپلیکیشن‌هایی مانند توئیتر و فیسبوک و اسنپ چت و… به انجام این بازی می‌پردازند. این بازی، طی چند هفته اول سود ۳۵ میلیون دلاری برای شرکت سازنده به همراه داشته است.

بر اساس پیش‌بینی مؤسسه «نیو زو» که به تحلیل داده‌ها و اطلاعات مرتبط با بازی‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌ها می‌پردازد، ارزش بازار بازی‌های دیجیتال در سراسر جهان در سال ۲۰۱۶ میلادی به حدود ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. معادل روزی ۱٫۶ میلیون دلار درآمد. از این میزان نزدیک به ۳۷ میلیارد دلار مربوط به بازی‌هایی است که اپلیکیشن‌ آن‌ها برای تلفن‌های همراه هوشمند طراحی‌ شده است. بر اساس همین ارزیابی، حدس زده‌ شده است که گردش مالی این بازار در سال ۲۰۱۹ میلادی تا حدود ۱۱۹ میلیارد دلار افزایش یابد.

تحلیل بازی پوکمون گو با استراتژی اقیانوس آبی

به نظر می‌رسد که با استراتژی اقیانوس آبی بهتر بتوان این بازی را تحلیل کرد. با نگاهی به اظهارات آقای جان هالکه، متوجه می‌شوید که وی به‌عنوان رئیس شرکت نیانتیک نیز به دنبال خلق این فضا برای خود بوده است. وی کارآفرین ۴۹‌ساله‌ای است که در ابتدای کودکی عاشق انواع بازی‌ها بوده و می‌خواسته مانند استیو جابز رکوردشکن باشد. وی در تولید این بازی به دنبال خلق بازار جدید، بی‌اثر کردن رقابت و خلق و تسخیر بازارهای نو بوده است. شرکت نیانتیک با استفاده از استراتژی اقیانوس آبی به دنبال آن بوده است که به‌جای تقسیم تقاضای موجود بین رقبا، به رشد دادن تقاضا از یک‌سو و بی‌اثر کردن رقابت با دیگر شرکت‌ها از سوی دیگر بپردازد.

واقعیت افزوده؛ ویژگی مؤثر در خلق فضای بکر در جهان

ویژگی جدیدی که این بازی به‌عنوان فضای بکر در این صنایع ایجاد کرده است، ویژگی واقعیت افزوده است که باعث شده استراتژی اقیانوس آبی برای این بازی به‌نوعی خلق شود. در واقع، وجه تمایز واقعیت ارزش‌افزوده در این بازی و واقعیت مجازی در دیگر بازی‌ها چیست؟ در واقعیت مجازی، کلیه عناصر درک شده در بازی توسط کاربر به‌وسیله کامپیوتر ساخته می‌شود اما در واقعیت افزوده بخشی از اطلاعاتی که کاربر درک می‌کند در دنیای واقعی و بخشی توسط کامپیوتر ساخته می‌شود. این ویژگی جدید بازی پوکمون گو، تقریباً تاکنون در بازی‌های رایانه‌ای استفاده‌ نشده بود.

این نکته قابل‌ ملاحظه است که بازی پوکمون منجر به خروج گسترده ارز از کشور می‌شود؛ زیرا در این بازی «Pokécoins» وجود دارد که کاربر به‌جای بیرون رفتن از خانه و به‌جای اینکه دنبال دیگر پوکمون‌ها در خیابان‌ها و مناطق شهر بگردد، آن‌ها را با خرید ارزی قسمت‌های ویژه بازی، به منزل خود دعوت می‌کند و در آنجا بازی را ادامه می‌دهد.

تأثیر بر سلامتی

پوکمون گو به‌طور بالقوه می‌تواند در بهبود سلامت جسمی و روانی بازیکنان مبتلا به افسردگی و اضطراب اجتماعی مؤثر باشد. بازیکنان پوکمون گو به‌طور متوسط روزانه ۴۳ دقیقه صرف این بازی می‌کنند و در «دنیای واقعی» راه می‌روند که در یک هفته برابر است با ۱۵۰۰ کالری برای زنان و ۱۸۰۰ کالری برای مردان.

بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد این بازی ترافیک افراد پیاده را در برخی شهرها به‌وضوح افزایش داده است.

این بازی خطراتی نیز دارد. به‌طور مثال بر اساس گزارش پلیس میسوری، گروهی از پوکمون‌بازهایی که در یک پوک‌استاپ گرد هم آمده بودند، با یک جنازه برخورد کردند و یا بر اساس گزارش پلیس میسوری، پوکمون‌بازها بدون توجه به امنیت خود، در ساعت‌های نامتعارف همچون سه نیمه‌شب به اماکن و کوچه‌های خلوت در مناطق ناامن شهر رفته‌اند. از دیگر جنبه‌های منفی بازی، بی‌توجهی افراد به دنیای پیرامون است. افرادی که معمولاً سر در گوشی همراه خود دارند، در معرض خطراتی مثل سقوط یا تصادف هستند.

تفاوت این بازی با دیگر بازی‌های آنلاین نظیر کلش‌آف‌کلنز در این است که بازیکن نیاز به حرکت در فضاهای مختلف و حضور در اماکن گوناگون دارد. به همین دلیل، این بازی تاکنون دردسرهای متعددی را برای ۲۱ میلیون مخاطبش و اطرافیان آن‌ها به وجود آورده که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

ـ سقوط دو مرد از ارتفاع ۱۵ و ۲۷ متری در سن‌دیه‌گو، هنگامی‌ که لبه پرتگاه مشغول شکار پوکمون بودند!

ـ شلیک به سمت دو نوجوان که شبانه در خیابان‌های کلرادو به دنبال پوکمون بودند، به تصور اینکه دزد هستند!

ـ گم‌شدن سه کودک زیر ۷ سال در جست‌وجوی هیولای نزدیک خانه به مدت یک شبانه‌روز در میشیگان

ـ هجوم مردم به پایگاه پلیس در استرالیا برای یافتن پوکمون بیشتر موجب شد، پلیس محلی در بیانیه‌ای از بازیکن‌ها تقاضا کند برای یافتن پوکمون ها به هرجایی نروند!

ـ حضور افراد در اماکن مذهبی کویت برای یافتن پوکمون موجب شده این کشور استفاده از پوکمون گو را در مکان‌های مذهبی، نظامی و تأسیسات نفتی ممنوع کند.

ـ شناسایی ۱۱ نوجوان ۱۶ تا ۱۸ سال به کمک پوکمون‌گو و سرقت از آن‌ها در ایالت میسوری

ـ یک گارسون ۲۴ ساله در نیوزلند کار خود را رها کرده و قصد دارد برای یافتن پوکمون‌های بیشتر، طی دو ماه از شمال تا جنوب نیوزلند را سفر کند.

ـ یک مرد ۲۸ ساله نیویورکی حین رانندگی مشغول بازی پوکمون بود که دچار سانحه رانندگی شد و یک پای خود را از دست داد!

برچسب : بازی پوکمن گو فقه و بازی های رایانه ای مسعود بندار