زمانی بازی می‌ساختیم که مسئولان فرق بازی رایانه‌ای و خمیربازی را نمی‌دانستند!

اختصاصی شبکه اجتهاد:حجت‌الاسلام حبیب داستانی بنیسی، پیش از ورود به حوزه علمیه، تلاش فراوانی برای یادگیری دانش‌های رایانه‌ای از قبیل برنامه‌نویسی انجام داد. او پس از ورود به حوزه، هم‌زمان با تحصیل، با همراهی دوستانش، شرکت رسانه‌گستر بنیسی را بنیان نهاد که ده سال بعد به ثبت رسمی رسید. در طول این سال‌ها، این شرکت با تولید ده‌ها بازی رایانه‌ای و کسب جوایز مختلف از جشنواره‌های حوزوی و رایانه‌ای، به موفقیت‌های فراوانی دست‌ یافته است. این دانش‌پژوه ۳۴ ساله دوره خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، معتقد است شرکت او رسمی‌ترین مجموعه تولید بازی‌های دیجیتالی ارزشی در کشور و حتی در جهان است. با او در رابطه با فعالیت‌های مؤسسه رسانه‌گستر بنیسی و برنامه‌هایش برای آینده به گفت‌وشنود پرداختیم.


در رابطه با فعالیت‌های شرکتی که مسئولیت آن را به عهده ‌دارید، توضیح دهید.

از دید من، شرکت رسانه‌گستر بنیسی در خاورمیانه و شاید در جهان، رسمی‌ترین مجموعه‌ای است که به تولید بازی‌های دیجیتالی فاخر ارزشی می‌پردازد. ما در تولیدات شرکت، به این سه قید پایبند هستیم؛ یعنی محصولات ما مربوط به فضای مجازی بوده، سطح بالایی داشته و حتماً به امور مذهبی یا مباحث ملی که پایه‌های دینی دارند مثل انقلاب یا دفاع مقدس می‌پردازند. البته هدف اصلی و آرمان ما ترویج و نهادینه کردن مفاهیم ارزشی با قالب‌های نوین است. یکی از پیش‌نیازهای ما برای نیل به این هدف، تبیین و تعریف فقه بازی و فضای مجازی است که در چند ماه آینده بررسی و تحقیق روی آن را شروع خواهیم کرد.

طبق آمارهای جهانی، در سال بین سه تا چهار هزار بازی رایانه‌ای در کل دنیا تولید می‌شود. البته اگر تولیدات غیررسمی را هم در نظر بگیریم، این تعداد به بیش از ده‌هزار بازی می‌رسد. اکثر قریب به‌اتفاق این تولیدات، در خارج از کشور ساخته می‌شوند. شرکت‌های سازنده این بازی‌ها، سبقه فرهنگی و اجتماعی و مذهبی متفاوتی دارند و اگر نگوییم بر ضد ما هستند، منافع ما را نیز در نظر نمی‌گیرند. به عقیده من، یکی از نیازهای روز جامعه، فعالیت در زمینه ساخت و تولید بازی‌های مجازی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت ما از طلایه‌داران و پیشگامان این امر است. البته نباید انتظار داشت که از همان ابتدا، بهترین کار بین‌المللی را تولید کنیم ولی ما در این راه قدم گذاشته و از پایه‌گذاران صنعت بازی‌های رایانه‌ای در کشور هستیم.

مجموعه ‌ما از یازده سال پیش فعالیت خود را شروع کرده و به لطف خداوند توفیقات متعددی به دست آورده است. در سال ۸۷ که بحث بازی‌های رایانه‌ای در کشور جا نیفتاده بود و مسئولان آن زمان فرق بازی دیجیتالی با خمیربازی را نمی‌فهمیدند، بازی نبرد فاو را ساختیم. این بازی، مقام اول جهان اسلام را در آن زمان به دست آورد و به همین دلیل، آمریکا سایت‌های ما را تحریم کرد. در سال ۹۲، عملیات انهدام ۲ و نبرد خرمشهر را عرضه کردیم که مورد استقبال زیادی قرار گرفت و با توجه به محدودیت‌های موجود، بازی فاخری است. سال ۹۵ بازی سفر جنجالی و سال پیش، عید فطر را با موضوع سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، تولید کردیم. این محصول، اولین بازی رسمی و بسیار پیشرفته در حوزه لایف استایل یا سبک زندگی است و نسخه اندرویدی‌ آن‌ هم جدیداً عرضه‌ شده است.

اهداف آتی مؤسسه چیست؟

هدف کلی ما، ترویج دستورات خداوند، پیغمبر، اهل‌بیت و علما در قالب نوین است. با توجه به شرایط امروزی جامعه، بهترین روش، استفاده از بازی‌های مجازی است. البته تولید یک بازی با کیفیت که در بین مردم محبوبیت پیدا کند، کار بسیار سختی است، ولی الحمدالله توفیقات خوبی داشته‌ایم.

آیا از حیث فقهی نیز مجموعه را آنالیز می‌کنید؟

من دکترای فقه و اصول دارم و قاعدتاً از دید حوزوی و فقهی به مبحث فضای مجازی، نگاه می‌کنم.

آیا قصد دارید بازی آموزش احکام را بسازید؟

قطعاً به‌ مرور زمان، محصولات ما افزایش پیدا کرده و در قالب‌های متنوع‌تری ساخته خواهند شد. بازی سفر جنجالی با بازی عملیات انهدام، تفاوت بسیار زیادی دارند و طبیعتاً بازی‌های آینده ما هم بر پایه موضوعات متفاوتی ساخته خواهند شد. روش کار ما، تمرکز بر یک موضوع واحد نیست و قصد داریم تنوع محصولاتمان را زیاد کنیم، ولی اکنون نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که موضوع تولید بعدی ما چه خواهد بود.

برای ساخت بازی‌ها، اتاق فکر دارید یا خودتان همه کارها را انجام می‌دهید؟

ما گروه‌های متعددی داریم؛ از جمله گروه فقهی، گروه روان‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی و… . این‌ افراد دور هم جمع می‌شوند و برنامه‌ریزی می‌کنند. مثلاً استاد معماری اسلامی، استاد اول خلاقیت در کشور، روان‌شناس، برنامه‌نویس، داستان‌نویس و کارشناس فقه و اصول، اتاق فکر ما را تشکیل می‌دهند. در ابتدا ایده‌های زیادی در سبک‌های مختلف مطرح‌ شده و تعدادی از آن‌ها در آنالیز اولیه رد می‌شوند. در مراحل بعدی، یک ایده انتخاب می‌شود و طی دو تا سه سال، تولید می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، بازی‌های بزرگ، متوسط و کوچک داریم و ساخت یک بازی بزرگ چند سال طول می‌کشد.

یک انتقاد به بازی‌سازهای داخل کشور این است که بازی‌های مذهبی تاریخی مثل جنگ‌های صدر اسلام و احد و خیبر نمی‌سازند. آیا شما برنامه‌ای برای ساخت بازی با این مفاهیم را دارید؟ آیا بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای ساخت این‌گونه بازی‌ها حمایت می‌کند؟

هیچ‌کدام از نهادهای دولتی از ساخت بازی‌هایی با مفاهیم مذهبی حمایت نمی‌کنند. وزارت ارشاد که یکی از متولیان امور فرهنگی کشور است، گاهی کمک‌های کوچکی به نمایشگاه‌ها یا ناشران ما کرده‌اند. البته این کمک‌ها به سازندگان بازی‌های غیرمذهبی هم شده و حمایت خاصی از تولید بازی‌های ارزشی نبوده است. سازمان‌های دولتی به محتوای بازی اهمیت نمی‌دهند و بیشتر بازار و میزان فروش را در نظر دارند؛ در نتیجه از بازی‌های غیرمذهبی مثل بازی گرشاسب حمایت بیشتری می‌کنند.

در اتاق فکر یا گروه فقهی مؤسسه، چه پارامترهایی را از نظر فقهی در نظر گرفتید و چه‌طور بازی را از منظر فقه ارزشی می‌کنید؟

از همان ابتدا که محتوای بازی نوشته می‌شود، کارشناس فقهی حضور داشته و بر آن نظارت دارد. در حقیقت، همان تیمی که آقایان فقها در آن حضور دارند این متن را آماده می‌کند. به همین دلیل، محتوای بازی کاملاً بر پایه مبانی فقهی است.

پس گروه صرف یجوز و لایجوز نیست و طرح هم ارائه می‌کنند.

بله. در گروه به‌طور مفصل درباره همه جزییات بحث می‌شود. بازی سفر جنجالی، اوج این بحث‌ها بود. عده‌ای می‌گویند شما چه چیزی را در بازی آموزش می‌دهید؟ من می‌گویم در کار هنری نباید مستقیم سخن گفت. به‌طور مثال، در عملیات انهدام ۲، ولی‌فقیه را برای اولین بار معرفی کردیم. البته نه به‌عنوان شخص خاص مثل حضرت امام یا مقام معظم رهبری، بلکه به‌عنوان این اصل که نائب امام وجود داشته و شأن و منزلت عظیمی دارد. در عملیات انهدام ۲، طی یک داستان بسیار پیچیده‌، فرد متوجه اهمیت و ارزش ولی‌فقیه شده و به این شخصیت علاقه‌مند می‌شود. در سفر جنجالی، قدرت و رحمانیت ولی‌فقیه را در آزادسازی جاسوس‌ها نشان دادیم. چون جاسوس‌ها پس از طی مراحل پیچیده و مشکلی دستگیر می‌شوند، آزاد کردن آن‌ها توسط ولی‌فقیه، دراماتیک و خیلی خوشایند است. این روش ما در انتقال مفاهیم به جوانان است.

درباره طرح فقهی که مدّ نظر دارید بفرمایید.

طرحی که دارم، تقریباً در سبک سید یزدی و عروه اما امروزی‌تر و نظام‌مندتر از آن‌هاست. هدف ما بحث درباره قواعد فقهیه است.

چه قواعدی را قصد دارید بحث کنید؟

مثلاً در فقه، قاعده اقدامی داریم و می‌خواهیم آن را در تولیدات دیجیتالی تسری بدهیم. قواعدی مثل اوفوا بالعقود، قابل‌اثبات هستند، ولی شاید قاعده جدیدی وجود داشته باشد. شاید قاعده اقدامی، برای اثبات حلیت مبادله «جِم» در کلش آف کلنز، کافی نبوده و مجبور باشیم قاعده دیگری را ابداع کنیم. این‌ یک طرح عظیم و کار تیمی است و به عقل جمعی نیاز دارد.

در این پروژه، جمعی از فقها که درس خارج را تدریس می‌کنند، در رده اول می‌نشینند. در رده دوم تیمی از فضلا و کسانی که درس خارج یا حداقل رسائل و کفایه ‌خوانده‌اند، قرار دارند که بحث‌های استنباطی را روی متون پیاده می‌کنند.

در این‌باره متنی وجود ندارد، پس چه‌ می‌کنید؟

متن را من می‌نویسم، سپس آن را تنقیح کرده و نتیجه هر مسئله یک فرع فقهی می‌شود. سپس این‌ متون را به مراجع ارائه می‌کنیم تا آن را تائید کنند.

آیا استفتاء می‌کنید؟

خیر. استفتاء نمی‌کنیم و فتوا در همین گروه داده می‌شود. نتیجه نهایی خدمت مراجع برده می‌شود تا فتواهای داده‌ شده توسط کارشناسان ما را بررسی کنند. ممکن است قسمتی از طرح تائید شود یا به بعضی قسمت‌های آن ایراداتی وارد شود. می‌خواهیم تحولی در فقه ایجاد کنیم و مطمئناً این کار بسیار بزرگ بوده و به زمان نیاز دارد.

قصد دارید طرح را در قالب نرم‌افزار ارائه کنید یا به‌صورت کتاب منتشر نمایید؟

این طرح به صورت‌های گوناگون از جمله کتاب، نرم‌افزار، مقاله و مصاحبه ارائه می‌شود. بعد از تولید و اجرای طرح، آن را به کتابخانه‌های حوزه می‌فرستیم و از طلبه‌ها می‌خواهیم متن را بررسی کرده و ایرادات آن را مشخص کنند. شاید این اقدام ما، فتح بابی برای حوزه و افتخاری برای دوران معاصر انقلاب اسلامی باشد.